Seminarium filozoficzne, rok akademicki 2017/2018 Instytut Filozofii i Socjologii PAN Mikołaj Ratajczak, Zespół Filozofii Kultury IFiS PAN, Praktyka Teoretyczna Tomasz Płomiński, Zakład Historii Filozofii Nowożytnej IF UW, Praktyka Teoretyczna   

Opis:

Cel seminarium jest prosty – przeczytać I tom Kapitału Karola Marksa. Łatwiej jednak zaplanować, niż zrealizować. Nie da się bowiem ukryć, że lektura tego jednego z najważniejszych i najwybitniejszych dzieł teoretycznych w historii jest w przypadku każdej czytelniczki inna. Niektórzy czytają Kapitał wyłącznie jako pracę ekonomiczno-polityczną, inni – jako traktat z obszaru krytyki filozoficznej, inni w końcu czytają go w sposób „polityczny”. Z pewnością doniosłość Kapitału (wszystkich trzech tomów) polega na tym, że każde z tych podejść jest nie tylko uprawomocnione, ale i produktywne.

Wydaje się jednak, że obecnie najważniejsze jest przede wszystkim odczytanie systematyczne, tzn. traktujące Marksowski projekt ekonomii politycznej jako całościowy projekt krytyki kapitalizmu. W obliczu coraz większej potrzeby formułowania alternatywnych teorii ekonomicznych, na wyjście z paradygmatu neoklasycznego, a także na krytykę społeczną, która będzie w stanie dosięgnąć ekonomicznych uwarunkowań społeczeństwa, kultury i samego myślenia, systematyczna znajomość pojęć i problemów Marksowskiej krytyki ekonomii politycznej staje się po prostu niezbędna.

Seminarium zaplanowane jest zatem jako systematyczne, kolektywne przeczytanie I tomu Kapitału w świetle najnowszych odczytań dzieła Marksa. Celem tej lektury ma być zaznajomienie uczestników i uczestniczek seminarium z metodą Marksowskiej ekonomii politycznej oraz z jej najważniejszymi twierdzeniami i pojęciami. Metoda Marksa została niemniej wypracowana w oparciu o koncepcje filozoficzne, a szczególnie dialektykę Hegla. Nacisk na seminarium kładziony zatem będzie na zagadnienia ekonomii politycznej oraz filozoficzne aspekty metody Marksa. Nie będziemy się jednak skupiać na szczegółowych problemach, lecz postaramy się ująć dzieło Marksa jako całościowy projekt krytyki ekonomii politycznej. Co nie znaczy, że nie będziemy także szukać dziur w tej całości.

Główną lekturą będzie I tom Kapitału oraz tzw. „projekt szóstego rozdziału”, rękopis niepublikowanego przez Marksa końcowego rozdziału I tomu, znany jako Rezultaty bezpośredniego procesu produkcji. Jako konteksty funkcjonować będą: efekty filologicznych opracowań redaktorów serii MEGA², w szczególności Michaela Heinricha, ostatnie publikacje z serii „Historical Materialism” oraz monografie Davida Harveya, Fredrica Jamesona i Harry’ego Cleavera. Konteksty te podawane będą jako lektury dodatkowe i uzupełniające, podstawowym celem zajęć będzie bowiem zapoznanie uczestników z całością I tomu Kapitału.

Seminarium jest wstępnie planowane jako część czteroletniego cyklu. W pierwszym roku lekturze poddany zostanie tom I, w roku drugim – tom II, w roku trzecim – tom III, zaś w roku IV – Zarys krytyki ekonomii politycznej. Każde seminarium będzie uwzględniało przede wszystkim efekty prac redaktorów serii MEGA² oraz publikacje Davida Harveya, autorów „Historical Materialism” i innych uznanych współczesnych badaczy myśli Marksa.

 

Informacje szczegółowe:

Seminarium odbywać się będzie w roku akademickim 2017/2018 w semestrze zimowym i letnim. Miejsce: Pałac Staszica (ul. Nowy Świat 72), sala 232 (II piętro). Terminy: co dwa tygodnie w czwartki w godzinach 17-19. Pierwsze seminarium zaplanowane jest na 12 października.

Ze względu na dobór lektur uczestnicy i uczestniczki seminarium nie muszą znać języka angielskiego na poziomie rozumienia tekstu naukowego, lecz jest to zalecane ze względu na lektury dodatkowe.

Seminarium nie wymaga wcześniejszych zapisów, jedynym ograniczeniem będzie fizyczna liczba miejsc w sali.

 

Sylabus:

Lektury obowiązkowe:

- Karol Marks, Kapitał. Krytyka ekonomii politycznej. Tom 1. Proces wytwarzania kapitału, Warszawa 1968.

- Karol Marks, Kapitał 1.1. Rezultaty bezpośredniego procesu produkcji, przeł. M. Ratajczak, Warszawa 2013.

- Karol Marks, Zarys krytyki ekonomii politycznej, przeł. Z.J. Wyrozembski, Warszawa 1986 [wybrane fragmenty].

 

Lektury dodatkowe:

- David Harvey, Przewodnik po “Kapitale” Karola Marksa. Część I, przeł. K. Szadkowski, Heterodox 2017.

- Riccardo Bellofiore, Guido Starosta, Peter D. Thomas (red.), In Marx’s Laboratory, “Historical Materialism Book Series” Vol. 48, 2013.

- Michael Heinrich, An Introduction to the Three Volumes of Karl Marx’s Capital, przeł. A. Locascio, Montly Review Press 2012.

- Frederic Jameson, Representing ‘Capital’ A Reading of Volume One, Verso 2011.

- Harry Cleaver, Polityczne czytanie Kapitału, przeł. I. Czyż, Oficyna Bractwa Trojka 2011,

- Fred Moseley, Tony Smith (red.), Marx’s Capital and Hegel’s Logic, “Historical Materialism Book Series” Vol. 64, 2014.

 

Prowadzący:

Mikołaj Ratajczak – filozof, redaktor i tłumacz. Adiunkt w Zespole Filozofii Kultury IFiS PAN, członek redakcji czasopisma naukowego „Praktyka Teoretyczna”, w latach 2012–2015 wydawca filozofii i nauk społecznych w Wydawnictwie Naukowym PWN. Tłumacz projektu „szóstego rozdziału Kapitału” na język polski  (Kapitał 1.1. Rezultaty bezpośredniego procesu produkcji, Warszawa 2013). Przełożył również m.in. Rzecz-pospolita Michaela Hardta i Antonio Negriego (z zespołem PT) oraz Nierówności. Co da się zrobić? Anthony’ego Atkinsona (razem z Maciejem Szlinderem, Warszawa 2017). Autor artykułów w polskich i zagranicznych publikacjach naukowych. Obecnie pracuje nad monografią poświęconą współczesnej włoskiej filozofii politycznej.

Tomasz Płomiński – doktorant w Zakładzie Historii Filozofii Nowożytnej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego, redaktor afiliowany czasopisma naukowego „Praktyka Teoretyczna”. Jeden z redaktorów numeru 3(25)/2017 PT Czas Marksa. 150 lat „Kapitału”, który ukaże się jesienią 2017 roku. Współautor tłumaczenia fragmentu Rękopisów 1861-1863 Karola Marska dotyczącego form subsumcji pracy pod kapitał (PT 2(16)/2016). Obecnie przygotowuje rozprawę doktorską poświęconą filozoficznym interpretacjom kapitału finansowego.