Obszary niewiedzy. Lewicowa krytyka literacka
Obszary niewiedzy. Lewicowa krytyka literacka
Redaktorzy numeru: Krystian Szadkowski i Jakub Krzeski
Krystian Szadkowski i Jakub Krzeski, Czym są marksistowskie badania szkolnictwa wyższego?
KRYTYKA EKONOMII POLITYCZNEJ SZKOLNICTWA WYŻSZEGO
Joss Winn, Pisanie o pracy akademickiej [expand title="Abstrakt"][/expand] Paolo Do, Towards a Global Regime of Higher Education [expand title="Abstrakt"]Niniejszy tekst wzywa do powrotu do teorii pracy rozwijanej przez Marksa, czy raczej do Marksowskiej negatywnej krytyki pracy oraz jej „decydującej” roli w rozumieniu ekonomii politycznej szkolnictwa wyższego. Autor twierdzi, że krytyka kapitalizmu i jego pozornej złożoności musi zostać podjęta w oparciu o bezpośrednią krytykę pracy, nie zaś z punktu widzenia pracy, jak miało to miejsce zarówno w marksistowskich, jak i nie-marksistowskich badaniach nad pracą. Przyglądając się egzemplarycznym artykułom poświęconym „pracy akademickiej”, niniejszy artykuł zwraca uwagę na fundamentalne znaczenie stosowania Marksowskiej metody abstrakcji w celu zrozumienia konkretnego społecznego świata kapitału. Na koniec sugeruje, że przyszłość pracy akademickiej leży raczej w jej zaprzeczeniu i przekroczeniu niż w wysiłkach mających na celu oparcie się „logice” pomnażania wartości.
Słowa kluczowe: Marks, abstrakcja, metoda, praca, negatywna krytyka
[/expand] Krystian Szadkowski, Postoperaistyczne spojrzenie na pracę produkcyjną i nieprodukcyjną w nauce i szkolnictwie wyższym [expand title="Abstrakt"]This paper rethinks the spatialization of educational institutions at the global level, scaling and rescaling the space of the university as an inclusive process that makes academic knowledge production something heterogeneous, complex and composite, and proposing a regime for the higher education system based on a stratified relationship that is asymmetrical and geographically displaced. Moreover it outlines the “new” political economy of knowledge, which is a particular mechanism in contemporary capitalist production, capable of creating an artificial scarcity of knowledge by means of hierarchies, and reproducing the classical law of value in a regime based on abundance instead of scarcity.
Słowa kluczowe: Global University, multiscalar space, hierarchies, new political economy of knowledge, cognitive capitalism
[/expand] Richard Hall, O zniesieniu pracy akademickiej. Stosunek między pracownikami intelektualnymi a intelektualnością masową [expand title="Abstrakt"]W niniejszym tekście punkt wyjścia stanowi niewystarczalność teorii wywłaszczenia do analizy trwałej relacji między kapitałem wydawniczym i pracą akademicką, wobec czego koniecznością jest rozwinięcie Marksowskiej teorii pracy produkcyjnej i nieprodukcyjnej w polu nauki i szkolnictwa wyższego. W tym celu zaproponowano postoperaistyczne spojrzenie na pracę produkcyjną, które umożliwia analizę zjawiska współczesnego podporządkowania pracy akademickiej kapitałowi, jak również prowadzony względem niego opór. Istotę tego podejścia najłatwiej określić poprzez ekspozycję dwustronnej perspektywy na Marksowskie kategorie z zakresu krytyki ekonomii politycznej. Została ona tu wykorzystana do przybliżenia koncepcji bezpośrednio produkcyjnej pracy akademickiej, jak również wskazania na jej wyraźne ograniczenia, w kolejnym zaś kroku do prezentacji systemowego ujęcia produkcyjności pracy akademickiej. Tylko w ten sposób bowiem można postawić kwestię prawdziwie produkcyjnej pracy akademickiej w sensie Marksowskim oraz blokad stojących na drodze do jej pełnej realizacji, z których kluczową jest niezakłócone funkcjonowanie kapitalistycznej miary w obszarze nauki i szkolnictwa wyższego.
Słowa kluczowe: kapitał, praca produkcyjna i nieprodukcyjna, praca akademicka, szkolnictwo wyższe, Marks
[/expand]Niniejszy artykuł analizuje sposób, w jaki praca akademicka, rozumiana jako działalność wytwórcza, zostaje podporządkowana obiegom i cyklom kapitału finansowego. Obiegi te, jak twierdzę, redefiniują uniwersytety jako transnarodowe stowarzyszenia kapitałów, w ramach których konkretne i abstrakcyjne aspekty rzeczywistości pracy akademickiej ulegają przekształceniu w celu wytwarzania wartości i akumulacji. Jeden ze sposobów na podjęcie krytyki oraz wyjście poza tego rodzaju rekompozycję wiedzie poprzez ponowne przyjrzenie się pracy akademickiej jako sfetyszyzowanej formie pracy, a następnie ujmowanie jej w kategoriach „intelektualności masowej”. Potencjał „intelektualności masowej” w kontekście możliwości wyzwolenia od dominacji kapitalistycznych stosunków społecznych został w niniejszym artykule zakwestionowany, jednak sama idea społecznie użytecznej, żywej wiedzy oferuje naszym zdaniem mechanizm umożliwiający przemyślenie wartości pracy akademickiej oraz wskazuje na możliwość jej zniesienia. Wobec tego, w artykule zadane zostało pytanie o to, czy możliwe jest rozpuszczenie pracy akademickiej, jako pracy intelektualnej, w obrębie tkanki społecznej, i odsłonienie w ten sposób innego obrazu społeczeństwa i produkcji społecznej. W tym miejscu idee otwartego kooperatyzmu i odważnej praktyki stają u podstaw polityki sojuszu przeciwko kapitałowi – polityki, która poszukuje sposobu na zniesienie istniejącego stanu rzeczy.
Słowa kluczowe: praca akademicka, intelektualność masowa, otwarty kooperatywizm, uniwersytet, wartość
STUDENT JAKO WYTWÓRCA
Mike Neary, Student jako wytwórca: instytucja dobra wspólnego? Czyli o tym, jak odzyskać komunistyczną/rewolucyjną naukę [expand title="Abstrakt"][/expand] Sarah Amsler i Mike Neary, Occupy: nowa pedagogika przestrzeni i czasu? [expand title="Abstrakt"]Niniejszy artykuł stanowi próbę rozwinięcia pojęcia studenta jako wytwórcy, stanowiącą część projektu, którego celem jest radykalizacja idei uniwersytetu przez powiązanie badań i dydaktyki z wizją szkolnictwa wyższego i rewolucyjnej nauki opartych na powtórnym powiązaniu nauk przyrodniczych i społecznych. Argumentacja rozwijana jest za pomocą krytycznej dyskusji z klasycznymi pracami z zakresu teorii zarządzania, jak również z tekstami marksistowskimi, które pojawiły się dzięki niedawnej fali studenckich protestów przeciwko postępującej prywatyzacji i finansjeryzacji szkolnictwa wyższego. Artykuł przedstawia studium przypadku, w którym nauki przyrodnicze i społeczne zostały połączone w ramach programu studiów drugiego stopnia, „edukacji badawczej”, prowadzonego na Uniwersytecie w Lincoln, w Wielkiej Brytanii. Obejmuje on dyskusję na temat istoty rewolucyjnej nauki, prowadzoną poprzez omówienie prac dwóch głównych naukowców-rewolucjonistów, Roberta Grosseteste’a (1175–1253) i Karola Marksa (1818–1883).
Słowa kluczowe: biurokracja, dobro wspólne, nauki przyrodnicze i społeczne, rewolucja, uniwersytet
[/expand] Jędrzej Brzeziński, Przedmowa tłumacza Walter Benjamin, Życie studentów [expand title="Abstrakt"]Artykuł jest pierwszą częścią projektu badawczego mającego na celu przybliżenie teoretycznego i praktycznego potencjału Occupy w oparciu o analizę ostatniej fali okupacji, która pojawiła się w odpowiedzi na politykę zaciskania pasa i prekarności na całym świecie. Podejmujemy się tego zadania jako edukatorzy, usiłujący „okupować” przestrzenie edukacji wyższej wewnątrz i na zewnątrz instytucji, w których pracujemy. Occupy wskazuje na kluczowe znaczenie czasu i przestrzeni jako pojęć, za pomocą których możliwa jest rekonfiguracja działalności rewolucyjnej. Podejmując problem (Occupy) na tym fundamentalnym poziomie przestrzeni i czasu przy pomocy krytycznego zastosowania koncepcji „nowej pedagogiki przestrzeni i czasu” Henriego Lefebvre’a, mamy nadzieję stworzyć przestrzenie dla dalszych rewolucyjnych transformacji, rozciągając krytykę polityki przestrzeni i czasu na samą edukację i jej instytucje. Według Lefebvre’a „pedagogika przestrzeni i czasu” jest podstawą dla nowej formy „przeciw-przestrzeni”. Stwierdza on, że „wypaczone i odwrócone przestrzenie, choć początkowo podporządkowane, dają wyraziste dowody na prawdziwie produktywny potencjał” (2008, 383), a tym samym ukazują miejsca pęknięć w życiu codziennym i sposoby, na które może ono zostać odzyskane jako żywiołowa przestrzeń pełna radości i nadziei. W La production de l’espace to przestrzeń czasu wolnego jest tą przestrzenią, w której zajść może namysł nad oporem i jego zapoczątkowanie. Z kolei my zastępujemy tę przestrzeń ideą Occupy. Rozważamy, jak okupacja uniwersyteckich programów kształcenia, rozumiana jako produkcja krytycznej wiedzy, może również stwarzać „nową pedagogikę przestrzeni i czasu”. Okupację szkolnictwa wyższego opiszemy w odniesieniu do dwóch projektów, w które jesteśmy zaangażowani – „Student jako wytwórca” i Social Science Center.
Keywords: Occupy, krytyczna pedagogika, student jako wytwórca, Lefebvre
[/expand] Franco Piperno, Od uniwersytetu do multiwersytetu. Uniwersytet czterdzieści lat po 1968 roku, albo jak nauczyć się żyć pośród ruin [expand title="Abstrakt"]Niniejszy esej pochodzący z 1915 roku można czytać jako podsumowanie twórczości z okresu młodości Waltera Benjamina spędzonej w Berlinie i Fryburgu. Przyjmując perspektywę zarazem metafizyczną, jak i historyczną autor podejmuje w nim kwestię nędzy życia studenckiego i uniwersytetu w społeczeństwie burżuazyjnym. Przedmiotem krytyki stają się w nim alienujące funkcje szkolnictwa w postaci wymogów profesjonalizacji i coraz ściślejszego podziału naukowych kompetencji, w których dezintegracji ulega idea jedności wiedzy.
Keywords: uniwersytet, student jako wytwórca, społeczeństwo burżuazyjne, aktywizm
[/expand]Niniejszy esej Franca Piperna, włoskiego działacza ruchu komunistycznego, ukazał się oryginalnie jako tekst zamykający książkę ’68: L’anno che ritorna. Autor podejmuje w nim kwestię współczesnego kryzysu uniwersytetu i przekształceń szkolnictwa wyższego we Włoszech przez pryzmat doświadczeń protestów i oporu studentów w 1968 roku. Kontekstem jego rozważań są kolejne reformy szkolnictwa wyższego towarzyszące polityce zaciskania pasa, które we Włoszech kontynuowano od początku XXI wieku. Jednak, zdaniem autora, podobnie jak czterdzieści lat temu, również dziś kryzys otwiera przed studentami i studentkami drogę do przebudowy uniwersytetu, jeśli tylko zdolni będą się zorganizować.
Keywords: protesty studenckie, aktywizm, kryzys uniwersytetu, rok 1968
VARIA
Artur Szarecki, Imaginaria pracy kreatywnej: ciało i władza w serialu Mad Men [expand title="Abstrakt"][/expand]Mad Men to wielokrotnie nagradzany serial telewizyjny, którego akcja rozgrywa się w latach sześćdziesiątych, ukazując codzienne życie pracowników fikcyjnej agencji reklamowej Sterling Cooper, ulokowanej na nowojorskiej Madison Avenue. Środowisko to przechodziło wówczas radykalną transformację, która położyła fundamenty pod kapitalistyczną mitologię kreatywności. Oryginalność Mad Men polega jednak na tym, że serial unika powielania większości klisz składających się na obraz pracy kreatywnej, zamiast tego ukazując ją jako nieodzownie uwikłaną w cielesne doświadczenie – doznania, afekty i formy więzi społecznej, oraz instytucjonalne struktury władzy – podziały, hierarchie i formy wyzysku. Perspektywa ta umożliwia wyprowadzenie krytycznej analizy pracy kreatywnej, wskazując, że rzekomo minione formy eksploatacji są we współczesnym kapitalizmie wciąż obecne, ale zarazem podatne na zmiany.
Keywords: kreatywność, praca niematerialna, ciało, władza, serial telewizyjny
ARTYKUŁY RECENZYJNE
Anna Piekarska, Ludowe państwo dobrobytu [expand title="Abstrakt"][/expand] Jakub Krzeski, Pomyśleć materializm od nowa [expand title="Abstrakt"]Artykuł stanowi próbę rekonstrukcji przemian praw ubogich w Anglii w okresie prekapitalistycznym w oparciu o pracę Lorie Charlesworth Welfare’s Forgotten Past. Istotnym kontekstem, w jakim osadzona jest niniejsza rekonstrukcja, jest historia grodzeń i dóbr wspólnych (commons), a także wywodząca się od Karola Marksa koncepcja tak zwanej akumulacji pierwotnej. Szczególną uwagę poświęcam splotowi dwóch zjawisk: utraty podmiotowych praw ubogich i ich penalizacji w formie karania za włóczęgostwo.
Keywords: Lorie Charlesworth, grodzenia, ubodzy, dobra wspólne, historia prawa, Anglia
[/expand]Warren Montag w swojej książce Althusser and His Contemporaries: Philosophyʼs Perpetual War (2013) zaproponował spojrzenie na dzieło Louisa Althussera przez pryzmat jego relacji z jemu współczesnymi, ale przede wszystkim jego lektury Benedykta Spinozy. W niniejszym artykule recenzyjnym autor podejmuje się zarówno rekonstrukcji, jak i oceny tej próby, skupiając się na wydobyciu heretyckiego wymiaru materializmu uprawianego tak przez niderlandzkiego filozofa, jak i francuskiego marksistę.
Keywords: Warren Montag, Louis Althusser, Benedykt Spinoza, teoria lektury, ideologia, struktura