Obszary niewiedzy. Lewicowa krytyka literacka
Obszary niewiedzy. Lewicowa krytyka literacka
Redaktor numeru: Mateusz Karolak
Praktyka Teoretyczna, Migracje, granice i sprzeczności kapitalizmu
BIOPOLITYKA GRANIC
Łukasz Moll, To nie my przekroczyliśmy granicę, to ona przecięła nas. Biopolityka europejskiego reżimu migracyjnego. [expand title="Abstrakt"][/expand] Agnieszka Radziwinowiczówna, Doświadczenie deportacji: Przemoc orężem suwerenności [expand title="Abstrakt"]Niniejszy artykuł stanowi próbę wypracowania narzędzi teoretycznych służących do analizy europejskiego reżimu migracyjnego przy pomocy pojęć używanych przez filozofów polityki związanych z podejściem biopolitycznym. Wykorzystując prace z zakresu border studies i migration studies, autor diagnozuje kryzys tradycyjnie rozumianego konceptu granicy, a wraz z nim ładu postwestfalskiego. Lokując załamanie się porządku opartego na triadzie suwerenność-terytorium-populacja w kontekście neoliberalnego reżimu akumulacji kapitału, autor proponuje ujmować granice jako produktywne urządzenia wzmacniające przepływy warte trwania i blokujące niepożądane formy cyrkulacji. W konkluzji artykuł wskazuje na niemożliwość współistnienia w dłuższej perspektywie swobody przepływu wewnątrz Unii Europejskiej i arbitralnych mechanizmów kontroli wymierzonych w migrantów zewnętrznych. Utrzymywanie tego stanu rzeczy skutkuje zatarciem podziału wnętrze/zewnętrze i utraty stabilnego związku granic z terytorium, przez co urządzenia powołane do ochrony swobody mobilności stają się dla niej głównym zagrożeniem
Słowa kluczowe: biopolityka, reżim migracyjny, autonomia migracji, limologia, polityka migracyjna Unii Europejskiej
[/expand]Literatura dotycząca nowoczesnej państwowości wskazuje, iż zarówno deportacje, jak i sama możliwość ich dokonania, czyli deportowalność migrantów, wytwarzają suwerenność w obliczu niezgodnych z prawem międzynarodowych migracji, które postrzegane są jako „utrata kontroli”. W artykule podejmuje się, przy użyciu koncepcji „państwa jako przeżywanego doświadczenia”, próbę dialektycznego połączenia teorii dotyczących państwowej suwerenności z indywidualnym doświadczeniem osób deportowanych. Autorka, bazując na zebranych w Meksyku narracjach byłych deportowanych ze Stanów Zjednoczonych, opisuje, jak kontinuum przemocy doświadczanej przez migrantów w trakcie i po deportacji rekonstruuje amerykańską suwerenność w miejscu pozalegalnej strefy wytworzonej wraz z ich „nielegalnym” przekroczeniem granicy terytorium państwa amerykańskiego. W państwach narodowych przemoc wobec deportowanych odtwarza symboliczną granicę wspólnoty narodowej, natomiast nieobywateli dyscyplinuje, wytwarzając potrzebną suwerenowi rządomyślność. Ma ona transnarodowy charakter, bowiem bolesne doświadczenie deportowanych może ich zniechęcać do powrotu do Stanów Zjednoczonych oraz powstrzymywać niemigrantów przed „nielegalną” migracją.
Słowa kluczowe: przemoc, deportacja, suwerenność, migracje, Meksyk, Stany Zjednoczone Ameryki
MOBILNOŚĆ PRACY
Sandro Mezzadra, Co jest stawką mobilności pracy? Granice, migracje, współczesny kapitalizm [expand title="Abstrakt"][/expand] Nina Sahraoui, Prekarność ciała i umysłu w pracy opiekuńczej – feministyczna analiza prekarnego zatrudnienia oraz pracy reprodukcyjnej migrantek [expand title="Abstrakt"]Prezentowany tekst rozpoczyna się od krótkiego omówienia kilku wpływowych badań na temat mobilności pracy w ramach historycznego i współczesnego kapitalizmu. Później, opierając się na ustaleniach z ostatniej książki autora, Border as Method, or, the Multiplication of Labour (napisanej razem z Brettem Neilsonem), przechodzi do namysłu nad znaczeniem upowszechnienia się granic w epoce globalizacji z perspektywy „późnego” kapitalizmu. W ostatniej części autor skupia się na podmiotowym wymiarze polityki migracji, dostarczając w tym kontekście wielu przykładów z różnych części świata (w tym z regionu Pacyfiku).
Słowa kluczowe: migracje, granica, multiplikacja pracy, późny kapitalizm, mobilność
[/expand]Artykuł ma na celu przedstawienie nowej teoretycznej perspektywy na prekaryjną pracę wynikającej z feministycznej filozofii moralności (feminist moral philosophy) oraz etyki troski (ethic of care) poprzez empiryczną analizę doświadczeń migrantek oraz przedstawicielek mniejszości etnicznych pracujących w prywatnych ośrodkach opieki nad osobami starszymi. Tekst analizuje cielesny i emocjonalny wymiar pracy opiekunek oraz proces intensyfikacji ich pracy. Ponadto „epistemologiczne uprzywilejowanie” (epistemic privilege) głosu migrantek i mniejszości etnicznych pozwala zmapować opresyjność wzorców reprodukcji społecznej opierającej się na nierównym podziale obowiązków opiekuńczych. Prezentowane wyniki są efektem badań doktorskich opartych na 81 wywiadach z pracującymi w sektorze opieki migrantkami oraz członkiniami mniejszości etnicznych w Londynie, Paryżu i Madrycie.
Słowa kluczowe: opieka, gender, migracje, „prekarna praca, feminizm, etyka troski
POTENCJAŁ REDEFINICJI
Dawid Kujawa, Umknąć pochwyceniu. Co schizoanaliza oferuje teorii migracji? [expand title="Abstrakt"][/expand] New Keywords Collective, Europa/Kryzys: nowy słownik „kryzysu” „Europy” i w „Europie" [expand title="Abstrakt"]W artykule zaprezentowane zostało schizoanalityczne spojrzenie na teorię migracji, a przede wszystkim na kwestię napięcia pomiędzy nieprzerwanie wzrastającymi przepływami mobilnej siły roboczej i władzą współczesnego, „płynnego” kapitału. Zestawiając tezy postawione przez najbardziej wpływowych teoretyków migracji (m.in. Sassen, Mezzadrę i Neilsona, Tsianosa, Papadopoulosa, Trimikliniotisa) z trzema pojęciami Gilles’a Deleuze’a oraz Féliksa Guattariego (kolejno: aparat pochwycenia, stawanie-się, nomadyczna maszyna wojenna), staram się wypracować nowe formuły subwersji w ramach dzisiejszych ruchów pracowniczych i migracyjnych. Pomimo że ta optyka nie proponuje żadnych jednoznacznych, zweryfikowanych taktyk oporu, jasno daje do zrozumienia, jakich form walki potrzebujemy współcześnie, by przeciwstawić się globalnej sieci nadzoru i wyzysku.
Słowa kluczowe: kontrola migracji, schizoanaliza, mobilne wspólnoty, obywatelstwo
[/expand]Nowy Słownik „kryzysu” „Europy” i w „Europie” jest efektem warsztatu zorganizowanego przez Nicholasa De Genovę oraz Martinę Tazzioli w King’s College London, 25-26 czerwca 2015 roku. Ambicją i założonym celem Słownika jest skuteczne „przechwycenie” dominującego dyskursu otaczającego i nadzorującego to, w jaki sposób mówimy i myślimy o wzajemnych spotkaniach „Europy” i „kryzysu”. W tym kontekście tak zwany „kryzys migracyjny” w rzeczywistości oferuje kluczowe perspektywy umożliwiające uchwytywanie szerszej dynamiki „kryzysu” „Europy” i „w Europie” oraz europejskiego podejścia do granic.
Słowa kluczowe: mobilność, kryzys humanitarny, kryzys migracyjny, uchodźcy
VARIA: AKTUALNOŚĆ BOURDIEU
Loïc Wacquant, Zwięzła genealogia i anatomia habitusu [expand title="Abstrakt"][/expand] Loïc Wacquant, Aksu Akçaoğlu, Praktyka i władza symboliczna u Bourdieu: spojrzenie z Berkeley [expand title="Abstrakt"]Prześledzenie filozoficznych źródeł i wczesnych zastosowań habitusu u Bourdieu – które wyjaśniały historyczne zerwania, spowodowane czy to wojną wyzwoleńczą w Algierii, czy to powojenną modernizacją francuskiej wsi – pozwala na skorygowanie czterech uporczywie powracających nieporozumień dotyczących tego pojęcia: (1) habitus nie jest nigdy repliką pojedynczej struktury społecznej, stanowi raczej, wielopoziomowy i dynamiczny zestaw schematów, który podlega „permanentnej rewizji” w praktyce; (2) habitus niekoniecznie jest koherentny i spójny, odznacza się raczej zróżnicowanymi poziomami integracji i napięcia; (3) ponieważ nie zawsze pozostaje w zgodności ze światem społecznym, w którym się rozwija, habitus jest tak samo odpowiedni do analizowania kryzysu i zmiany, jak do badań spójności i trwania; (4) nie jest samowystarczalnym mechanizmem generującym działanie: wnikliwa analiza dyspozycji musi więc przebiegać w ścisłym związku z odwzorowaniem całego systemu pozycji, które naprzemiennie pobudzają, tłumią bądź przekierowują skłonności podmiotu działającego. Co kluczowe, w ujęciu Bourdieu habitus nie jest abstrakcyjną koncepcją będącą wynikiem teoretycznych dywagacji i przeznaczoną dla tego typu rozważań; jest on przede wszystkim stenograficznym sposobem wyznaczającym postawę badawczą, który stawia w sercu analizy społecznej genetyczny sposób myślenia.
Słowa kluczowe: habitus, Bourdieu, ucieleśnienie, schematy, zerwanie, historyzacja, filozofia świadomości
[/expand]Aksu Akçaoğlu przebywał w latach 2014-2015 na Wydziale Socjologii Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley jako visiting scholar, gdzie wspólnie z Loikiem Wacquantem pracował na swym projektem poświęconym „habitusowi konserwatywnemu”. W poniższej rozmowie prosi Wacquanta o wyjaśnienie filozofii i pedagogiki jego słynnego seminarium prowadzonego w Berkeley, poświęconego Pierre’owi Bourdieu. Stanowi to okazję do przyjrzenia się raz jeszcze kluczowym węzłom konceptualnym w pracach Bourdieu, naświetlenie jego antyteoretycznej postawy, czy też rozwikłania relacji między przestrzenią społeczną, polem i władzą symboliczną oraz ostrzeżenia przed pokusami „bourdieziańskiej mowy”.
Słowa kluczowe: Bourdieu, praktyka, przestrzeń społeczna, przemoc symboliczna, antyteoretyzm
ARTYKUŁY RECENZYJNE
Piotr Skalski, Bartosz Wójcik, Denologia. Słowo wstępne Piotr Skalski, Demokryt i zasada nieokreśloności [expand title="Abstrakt"][/expand] Bartosz Wójcik, Fragmenty denologii Slavoja Žižka [expand title="Abstrakt"]Tekst referuje interpretację demokrytejskiego atomizmu, przedstawioną w książce francusko-niemieckiego filozofa Heinza Wismanna, Les Avatars du vide. Interpretacja ta odegrała w ostatnich latach ważną rolę dla filozofii lacanowskiej, odkąd posłużyła Barbarze Cassin do obrony jej tezy o radykalnie nie-arystotelejskim charakterze teorii Lacana. W ślad za Cassin podążyli przedstawiciele „grupy słoweńskiej”, wykorzystując nowe odczytanie Demokryta do modyfikacji własnej teorii.
Słowa kluczowe:
[/expand]Celem artykułu jest rekonstrukcja modelu ontologii opracowanego przez Žižka w jego ostatnich pracach filozoficznych – Less Than Nothing i Absolute Recoil. Punkt wyjścia stanowi analiza fundamentalnego dla całego projektu pojęcia den („mniej niż niczego”), które pochodzi z filozofii Demokryta i zostaje przeniesione na obszar współczesnej ontologii. W pierwszym kroku, próbuję opisać strukturę den i sformułować jego definicję (czego Žižek nie robi). W drugim kroku zarysowuję schemat i funkcję podmiotu negatywnego, który stanowi podstawowy problem dla materializmu dialektycznego Žižka. Wreszcie w trzecim kroku podejmuję próbę integracji pojęcia podmiotowości i ontologii den (nazywanej tutaj denologią) przy pomocy narzędzi z Heglowskiej dialektyki (logiki „przeciwuderzenia” oraz „zstępującej-syntezy”). Innymi słowy, z chaotycznych i fragmentarycznych analiz Žižka próbuję wydobyć minimalnie koherentny projekt ontologiczny.
Słowa kluczowe: Žižek, Hegel, ontologia, dialektyka, podmiot, nic, byt