Słowa kluczowe: marksizm, teologia wyzwolenia, Ameryka Południowa, modernizacja, bieda, utopia

Słowa kluczowe: teologia wyzwolenia, ekologia, nowoczesność, marksizm, biocywilizacja, religia

Słowa kluczowe: Włodzimierz Lenin, Jacob Taubes, Carl Schmitt, Thomas Müntzer, niemiecki mistycyzm, materializm, teologia wyzwolenia, immanencja

Słowa kluczowe: islamska teologia wyzwolenia, islamska teodycea wyzwolenia, kolonializm, nowoczesność, walki

Abstrakt: Naród Islamu, potocznie nazywany ruchem Czarnych Muzułmanów, pojawił się podczas Wielkiej Depresji w czarnych gettach wielkich ośrodków miejsko-przemysłowych na północy Stanów Zjednoczonych. Założył go W. Fard Muhammad, bodaj najbardziej zagadkowa postać w historii czarnej Ameryki, uznana przez zwolenników za wcielenie Allaha. Jego doktryna była kombinacją skrajnie heterodoksyjnego czy „heretyckiego” islamu i czarnego nacjonalizmu. Ćwierć wieku później, pod przywództwem Elijaha Muhammada jako Wysłannika Allaha, marginalna sekta stała się najważniejszym spośród nowych ruchów religijnych, które pojawiły się w USA w dwudziestym wieku. Okazał się on największym i najdłużej istniejącym ruchem nacjonalistycznym czarnych w tym kraju. Władze federalne uznały jego działalność, w tym głoszony przezeń „czarny internacjonalizm”, za zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego. Z łona tego ruchu wyszedł wybitny czarny przywódca rewolucyjny, Malcolm X. Naród Islamu, zakorzeniony w najniższych warstwach czarnej klasy robotniczej, trwale i skutecznie kwestionuje liberalne kierownictwa czarnych społeczności, reprezentujące klasę średnią i aspirujące do integracji z białym społeczeństwem. Słowa kluczowe: Stany Zjednoczone, Czarna Ameryka, islam, Naród Islamu, Czarni Muzułmanie, W. Fard Muhammad, Elijah Muhammad, Malcolm X, biała supremacja, czarny nacjonalizm, czarny internacjonalizm

Abstrakt: Eurocentryczne podejście do sposobu uprawiania teologii i podejmowanych przez nią zagadnień powodowało, że w powstającej w afrykańskich wspólnotach chrześcijańskich akademickiej teologii wyodrębniano dwa główne nurty – tzw. czarną teologię skoncentrowaną na wyzwoleniu się z ucisku spowodowanego apartheidem i tzw. teologię afrykańską, którą określano też jako teologię kulturową albo teologię inkulturacji. Przy takim ujęciu zagadnienia nawet Afrykanie mieli skłonność do przeciwstawiania sobie obu nurtów. Jednak nowe spojrzenie na problematykę wyzwolenia, przyjmowane zwłaszcza przez kolejne pokolenia afrykańskich teologów, sprawia, że antagonizm między nurtami afrykańskiej teologii w zasadzie zanika. Wydaje się, że nieporozumienia wynikają z różnych sposobów pojmowania wyzwolenia, które niekoniecznie muszą być sobie przeciwstawne, a mogą być postrzegane jako komplementarne. Żeby uzasadnić tak postawioną tezę, zacznę od krótkiej ogólnej prezentacji afrykańskiej teologii, która zostanie rozwinięta w przedstawienie założeń i zagadnień rozwijanych w obu głównych nurtach i podsumowana ukazaniem skutków zmiany paradygmatu podejścia do afrykańskiej teologii oraz wypunktowaniem emancypacyjnego charakteru afrykańskich teologii. Słowa kluczowe: chrześcijaństwo w Afryce, czarna teologia, teologia afrykańska, teologia wyzwolenia

Słowa kluczowe: queerowa teologia wyzwolenia, hetero-teologie, fetyszyzm, miłościowładza, queerowa dysafiliacja, Inny Bóg, religijne zdradzanie, Glauco Mattoso

Abstrakt: Artykuł jest próbą dokładniejszego zmapowania queerowo-rewolucyjnego potencjału teologii chrześcijańskiej, mającego podwójne źródła: historyczno-polityczne (antyimperialne korzenie chrześcijaństwa w sytuacji kolonialnej, generujące permanentną opozycję wobec imperialnych ideologii „wiecznego porządku”, cnoty i władzy, a także rozbudowane strategie parodystyczne) oraz religijno-imaginacyjne (teologia Wcielenia i Zmartwychwstania jako rewolucyjne dyskursy zwrócone przeciw całej antycznej tradycji metafizycznej, pracującej wokół „natury” i pozytywnych, determinujących porządków bytu / kosmosu, stabilizujących polityczne porządki imperialne, homonoia). Projekty chrześcijańskie okazały się zarazem „dewiacyjne” i „reapropriacyjne”: kryptopolityczny radykalizm chrześcijańskiej teologii Wcielenia i Zmartwychwstania wytworzył niesłychane napięcie, które prawie natychmiast rozładowywane było w ramach naturalizacji wyższego rzędu, ale napięcie to nie może zostać usunięte bez zniszczenia samych kontrimperialnych i antynaturalistycznych fundamentów tej teologii. Chrześcijańska erotyczna eschatologia „zbawiennych porażek” jako religijno-polityczna utopia nie ma nic wspólnego z „naturalnym porządkiem” oraz wspólnotą republikańskich / imperialnych podmiotów i ich cnót – dlatego polityczne ciała eklezjalne to ciała queerowe, niezdolne do bycia regularnymi organami „doskonałego ciała” jako wiecznego schēma. Słowa kluczowe: teologia queer, ideologie imperialne, ciało, natura, prawo naturalne, Wcielenie, queerowa eschatologia, teologia porażki

Słowa kluczowe: feminizm, Biblia, teologia feministyczna, hermeneutyka, patriarchat

Abstrakt: Celem artykułu jest przedstawienie feminizmu islamskiego jako zjawiska polityczno-intelektualnego, które rozwija się w międzynarodowych społecznościach muzułmańskich kobiet od kilku dekad. Autorka odróżnia feminizm islamski (postulujący równość płci i upodmiotowienie kobiet w oparciu o religijne zasady islamu) od wcześniejszej feministycznej tradycji, którą za Margot Badran określa mianem feminizmu muzułmańskiego. Tekst przedstawia polityczny i intelektualny kontekst powstania feminizmu islamskiego oraz pokazuje jego skomplikowane związki zarówno z islamem politycznym, jak i zachodnimi dyskursami feministycznymi. Kluczowym czynnikiem okazuje się tutaj dziedzictwo europejskiego kolonializmu i antymuzułmańska polityka Zachodu. Przywołując prace głównych reprezentantek feminizmu islamskiego, tj Fatimy Mernissi, Aminy Wadud, Ziby Mir-Hosseini i Asmy Barlas, autorka omawia podejmowane przez nie próby antypatriarchalnych odczytań muzułmańskiej tradycji, tekstów koranicznych i utrwalonych wykładni prawa szarijatu. Słowa kluczowe: feminizm islamski, feminizm muzułmański, islam polityczny, imperializm, Koran, szarijat

Słowa kluczowe: feminizm islamski, sprawiedliwość genderowa, Koran, kolonializm

Abstrakt: Artykuł stanowi analizę dwóch strategii podejmowanych przez feministyczne i lesbijskie działaczki, dokonujące próby reinterpretacji odczytań tradycji i rytuału judaistycznego. Tekst wykazuje podwójne wykluczenie, jakiego doświadczają lesbijki, zarówno w tradycyjnych, jak i zreformowanych gminach żydowskich. Przedstawiając analizę tego zjawiska, ukazuje zarazem, w jaki sposób wzorce wykluczenia są przekształcane i/lub odrzucane przez zwolenniczki teologii emancypacyjnej. Kluczowe jest jednak pytanie, na ile zmiany te stanowią rzeczywistą rewolucję, na ile mogą zmienić główny nurt judaizmu. Słowa kluczowe: judaizm, lesbianizm, lesbijskie odczytania Biblii, judaizm reformowany, synagogi gejowsko-lesbijskie

Abstrakt: Tekst stanowi próbę historyczno-materialistycznej analizy pojęć teologicznych, politycznych i naukowych (na przykład katechon, wielość czy próżnia). Takie badania, szczegółowo przeprowadzone na toczonych u progu nowoczesności dyskusjach między Spinozą, Hobbesem a także Boylem, mają pokazać kluczowe i brzemienne w konsekwencje teoretyczne rozstrzygnięcia. Pokazuje z jednej strony ukształtowanie się mieszczańskiej wizji nauki, teologii czy narodziny nowoczesnego pojęcia własności prywatnej, z drugiej formowanie pierwszych uniwersalistycznych walk klasowych prowadzonych tak na poziomie teologii jak i polityki oraz metodologii nauk. Lepsze zrozumienie tych walk i sporów a także wyjaśnienie specyficznego miejsca jakie zajmuje w nich Spinoza rzuca nowe światło na kryzys opisywany i diagnozowany w ramach autonomistycznych teorii Negriego, Hardta czy Virno. Słowa kluczowe: materializm, biopolityka, teologia, operaismo, wielość, katechon, próżnia, miłość, Baruch Spinoza, Thomas Hobbes, Robert Boyle, Antonio Negri, Michael Hardt, Paolo Virno, Carl Schmitt, Bruno Latour, Giorgio Agamben

Abstrakt: I w swojej metodologii i w polityce Walter Benjamin pozostaje wierny zasadzie by postępować “zawsze radykalnie, nigdy konsekwentnie”. Dlatego dla współczesnych badaczy/ek miasta zainspirowanych jego dziełem największym wyzwaniem jest operacjonalizacja jego materialistycznej metodologii. Materializm antropologiczny Benjamina przekracza granice dyscyplin naukowych, mieszcząc się – wedle określenia T.W. Adorno – “na granicy magii i pozytywizmu”. Punktem przejścia jednego w drugie jest obraz dialektyczny. Aby dojść do tego punktu, Benjamin przeprowadza serię eksperymentów percepcyjnych i analitycznych, które można potraktować jako swoiste etiudy dialektyczne, „ćwiczenia w patrzeniu”. Artykuł wyodrębnia takie techniki z pism Benjamina, wskazuje na ich filozoficzne podłoże oraz testuje je poprzez badanie współczesnego przykładu. Jest nim ogromny berliński pomnik komunisty Ernsta Thälmanna, na zmianę brudzony przez graficiarzy i czyszczony przez lewicowy kolektyw. Słowa kluczowe: Walter Benjamin, materializm antropologiczny, obraz dialektyczny, miasto, pomnik, pamięć, dialektyka, Ernst Thälmann, mesjanizm

Słowa kluczowe: Jacob Taubes, Hannah Arendt, Hans Jonas, Hans Blumenberg, Karol Marks, teologia polityczna, gnoza, kapitalizm, apokalipsa

Słowa kluczowe: Giorgio Agamben, Agata Bielik-Robson, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, dialektyka, negatywność, Aufhebung, kryptoteologia