Obszary niewiedzy. Lewicowa krytyka literacka
Obszary niewiedzy. Lewicowa krytyka literacka
Przedsięwzięcie teoretyczne Giorgia Agambena spod znaku homo sacer dobiega końca. Czas więc na podsumowania. Z biegiem lat nacisk kładziony przez włoskiego myśliciela na demaskację modelu władzy suwerennej został przesunięty na obszar „teologii ekonomicznej” odnoszącej się do komplementarnego paradygmatu rządzenia, mianowicie skuteczności administrowania i zarządzania. Przy tej okazji wyłaniają się zarysy nowej polityki i etyki widoczne w kontrowersyjnym pojęciu „formy-życia”. Zapraszamy do nadsyłania tekstów do numeru, którego celem jest przemyślenie najnowszych prac włoskiego filozofa w kontekście wywołanych przez nie polemik. Traktujemy je jako punkt wyjścia i odniesienia oraz soczewkę, w której skupiają się główne problemy współczesnej myśli krytycznej.
Proponujemy kilka linii lektury ostatnich pism Agambena. Po pierwsze, pod kątem jego dawnych prac, w których znajdują się antecedencje jego głównych koncepcji. Powstaje uzasadnione pytanie o to, czy zapowiedzi i obietnice składane przed laty znalazły dotąd swe spełnienie. Po drugie, kompleks myśli zogniskowany wokół teologii ekonomicznej domaga się kontekstualnego odczytania przez pryzmat alternatywnych propozycji teoretycznych rozwijanych przez myślicieli współczesnych (np. R. Esposito, A. Negriego, J.-L. Nancy’ego, P. Virno, M. Cacciariego, M. Trontiego). Po trzecie, mamy też na uwadze prace prekursorskie względem Agambena, a zwłaszcza wykłady wygłaszane w Collège de France przez Michela Foucaulta.
Cykl homo sacer wywołał niespotykany rezonans i rozbudził ogromne oczekiwania. Obok entuzjazmu pojawiły się liczne głosy krytyczne. Brak wyrazistych odpowiedzi w pracach Agambena prowokuje kolejne wątpliwości, które układają się w kilka zestawów zagadnień.
I Pierwszy osnuty jest wokół mnogiej problematyki składającej się na paradygmat teologii ekonomicznej. Poszukiwania zmierzają ku nowej ontologii polityki i koncepcji działania: Jak ma wyglądać forma-życia poza prawem i własnością? Jakie możliwości polityki radykalnej pozostają po rozstaniu się z dotychczasowymi koncepcjami, takimi jak rządy prawa, władza ludu, umowa społeczna czy demokracja deliberatywna? Czy analizy modelu teologii ekonomicznej stanowią krytyczny demontaż teologii politycznej, czy raczej tylko wskazują na podwójny charakter zniewolenia? Czy angelologia skrywa potencjał krytyczny dla zrozumienia współczesnych form biowładzy?
II Pierwszą wojnę światową czyni Agamben w swojej refleksji istotną cezurą – właśnie wtedy załamało się jego zdaniem zaufanie do dziedzictwa oświecenia, a na znaczeniu zyskali myśliciele antynowocześni, w tym teologowie. W takich okolicznościach rozpoczęła się debata dotycząca pojęcia „sekularyzacji”. Jej protagonistami byli m.in. Walter Benjamin, Carl Schmitt, Erik Peterson, Ernst Kantorowicz, Hans Blumenberg czy Jacob Taubes. Spośród wielu stawek, o które toczyli oni spory, można wymienić zwłaszcza: wyjątkowość epoki nowożytnej, genezę i obowiązywanie pojęć, status sfery świeckiej, znaczenie dziedzictwa religijnego, prawomocność władzy. Giorgio Agamben filozofuje w cieniu tych debat, chcąc nadać im nowe znaczenie. Postulując strukturalną uprzedniość prawa, rekonfiguruje relacje pojęć teologicznych i politycznych. Jednocześnie kwestionuje autonomię sfery świeckiej w jej obecnej postaci. W związku z tym wyłania się szereg pytań metodologicznych: Jaki jest stosunek Agambena do tezy o sekularyzacji oraz kwestii pochodzenia pojęć? Czy wywodzenie nowoczesnych form władzy z dyskusji patrystycznych nie oznacza przypisania teologii statusu źródła? Jakie są relacje między metodologiami Agambena a materializmem historycznym? Jaką funkcję pełni pojęcie „sygnatury”?
III Ostatnie analizy filozoficzne Agambena wyłaniają się z ogromnego materiału tekstów należących do tradycji kościelnej oraz historii ruchów religijnych. Od dawna nikt nie zdobył się na tak wnikliwą ich lekturę. Wiele z tych odczytań burzy utarte sądy na temat doktryny i historii kościołów chrześcijańskich. Zakwestionowana zostaje ciągłość sukcesyjna tych instytucji, a także prawomocność ich władzy oraz roszczeń do własności. W kontekście rozważań Agambena można postawić pytanie, czy dobra eklezjalne to nie dobra wspólne. Na szczególną uwagę zasługuje również genealogia urzędu kapłańskiego będącego prefiguracją biopolitycznej władzy zarządzającej, która opiera się na metafizycznie ugruntowanej i prawnie zinstytucjonalizowanej amoralności.
Proponowane tematy:Daty:
Termin nadsyłania abstraktów: 20 listopada 2014
Informacja o przyjęciu abstraktu: 24 listopada 2014
Nieprzekraczalny termin nadsyłania tekstów (wraz z abstraktami i słowami kluczowymi w języku polskim i angielskim): 25 lutego 2015
Planowana data publikacji: 30 czerwca 2015
Wytyczne dotyczące formatu abstraktów oraz wytyczne edytorskie znajdują się w zakładce „Dla autorek”.
