Obszary niewiedzy. Lewicowa krytyka literacka
Obszary niewiedzy. Lewicowa krytyka literacka
1. Języki numeru: Polski i angielski
2. Opis numeru: Wiek XIX to czas ogromnego wzmożenia walk klasowych, w ramach którego obok wybuchów kolejnych powstań dokonuje się niespotykana dotąd na taką skalę rekonfiguracja stosunków społecznych, ekonomicznych i politycznych. W podmokłych suterenach miast Europy, na podpokładach statków handlowych z żywym ładunkiem i pośród gorących nocy na dochodowych plantacjach „niewidzialne” grupy społeczne tworzyły swoją i naszą, „uniwersalną” historię. Przeciwstawiając się narracjom kreślonym z perspektywy klas dominujących i metodologicznych nacjonalizmów, chcemy przyjrzeć się wypartym nurtom historii XIX wieku. Podążamy za wskazówkami z późnych tekstów Waltera Benjamina. Punktem wyjścia czynimy zerwanie z linearną historiografią, w której historia toczy się na polach bitew, w salonach europejskiej dyplomacji czy w trakcie partyjnych konwentykli. Nie chodzi jednak tylko o przywrócenie historiograficznej widzialności klas ludowych na prawach wciąż dyktowanych przez uświęcone tradycje dziejopisarstwa. Zamiast powtarzania narracji o jednorodnych podmiotach i łatwych do zlokalizowania stawkach, proponujemy perspektywę, w której XIX wiek jest przedmiotem ginzburgowskiego śledztwa. Tym samym chcielibyśmy przede wszystkim podążać za symptomami tego, co wyparte, za nie całkiem jeszcze zatartymi poszlakami innej historii, która nie daje się wpisać ani w zdarzeniową historię elit, ani w linearną opowieść o emancypacji klas ludowych. Przyjęcie takiej metody umożliwia pisanie historii klas podporządkowanych. Daje możliwość przezwyciężenia obecnej także u marksistowskich historyków (E.P. Thompson, E. Hobsbawm) tendencji do pisania o historii XIX-wiecznych klas podporządkowanych w taki sam sposób, w jaki zwykło się pisać o historii klas dominujących. Innymi słowy, zamiast koncentrować się na tych momentach, w których ciemiężeni proletariusze czy ludy kolonizowane pojawiają się i znikają w polu mieszczańskiej sfery publicznej, chcemy zachęcić do przyjrzenia się przede wszystkim tym dokumentom, obrazom, historiom, które mogą stanowić – niewidoczne z burżuazyjnego punktu widzenia – ślady nowoczesności alternatywnej zablokowanej przez mieszczaństwo u progu XIX wieku. Stąd szczególnie interesować będą nas teksty, które biorąc za metodę historiografię mniejszościową czy mikrohistoryczną, będą próbowały opowiedzieć inną historię XIX wieku. Policyjne raporty, ulotki, broszury, dzienniki, korespondencje, dokumenty życia codziennego – wszystkie one odpowiednio opracowane mogą stanowić rodzaj materiału wybuchowego, wysadzającego w powietrze zdroworozsądkową wizję XIX stulecia. Jesteśmy przekonani, że te stłumione historie nie tylko istnieją, ale domagają się kolejnych śledztw, które umożliwią nam odkrywanie wypartego długiego wieku XIX (1789–1914). Dzięki pracom Kristin Ross, Jacques’a Rancière’a czy Arlette Farge wiemy już wiele o tych nocnych historiach. Zachęcamy do dalszych dociekań, poszerzających pole badań nie tylko o nowe dokumenty, ale także obszary inne niż zachodnioeuropejskie, ze szczególnym uwzględnieniem wschodnioeuropejskich „Rurytanii”.
3. Potencjalne problemy i obszary dociekań: ‒ proletariacka sfera publiczna; ‒ wystąpienia plebejskie (chłopskie, antykolonialne, robotnicze); ‒ spirytyzm i narodziny feminizmu; ‒ magnetyzm i rola nauki w XIX-wiecznych ruchach społecznych; ‒ wystawy światowe i narodziny ruchu robotniczego; ‒ historia XIX-wiecznych barykad; ‒ dagerotyp, fotografia i sprzeczności nowego porządku wizualnego; ‒ walka klas i walka wewnątrz klas w XIX-wiecznym mieście i na jego przedpolach; ‒ antropologia anarchistyczna i krytyka liberalnego pojęcia stanu natury; ‒ XIX-wieczne projekty radykalnej pedagogiki; ‒ mikropraktyki oporu, oręż słabych; ‒ walka o prawo do chrustu, czyli relacje prawa zwyczajowego i XIX-wiecznego ustawodawstwa; ‒ proletariacka „zawziętość” (Eigensinn), wieloznaczności proletariackiego „ja”; ‒ wiedza i nauka wernakularna, proletariacka „etnofilozofia”; ‒ robotniczy i chłopski mistycyzm; ‒ alternatywne przeszłości, uchronie i proletariackie mitologie; ‒ wernakularne wyobrażenia przyszłości, mikroutopie.
4. Ważne daty: a) Nadsyłanie abstraktów: 30 czerwca 2016 b) Nadsyłanie tekstów: 31 października 2016 c) Data publikacji: marzec 2017
5. Potencjalna literatura
